De verborgen kracht van je schaduwkant

De verborgen kracht van je schaduwkant

Het is weer de tijd van licht en kaarsjes, we doen met z’n allen flink ons best om de duisternis te verdonkeremanen met het hoogtepunt rond de kerstdagen. Het reflecteert denk ik precies hoe wij als mens in z’n algemeenheid ‘het donkere’ oncomfortabel vinden en proberen het lichter te maken alsof het duistere er dan niet is. Niets is minder waar natuurlijk want donker en licht zijn openbaringen van hetzelfde, ze zijn één geheel.

In mijn praktijk is werken met licht en schaduw een veel voorkomend thema. Niet zo gek als je bedenkt dat voor veel mensen een gesprek vaak een eerste stap is om weer heel te worden. 

Heel worden impliceert alsof iets er niet is, alsof iets ontbreekt. Dat klopt, dat wat er niet is is vaak onderdrukt, nog niet bewust of herkent. 

De gerenommeerde psycholoog Carl Jung heeft hier veel aandacht aan besteed. We zijn volgens hem, als we onszelf goed beschouwen, opgebouwd uit twee gedeeltes. Jung noemt het de “Persona” en de “Schaduw Zelf”.

De Persona definieert, volgens Jung, wie we zouden willen zijn en hoe we door de omgeving gezien willen worden. Het woord "persona" is afgeleid van een Latijns woord dat letterlijk "masker" betekent. 

Aan de andere kant is er de Schaduw-zelf, het zijn de aspecten van onszelf die we het minst laten zien aan de buitenwereld. Dat we ons zelf vaak niet eens bewust zijn van deze aspecten is niet zo vreemd, omdat ze deel uitmaken van ons onderbewustzijn. Het zijn de aspecten waar onze ego zich niet graag mee identificeert en daarom wegdrukt of niet herkent. Het zijn onze onderdrukte ideeën, instincten, impulsen, blinde vlekken, verlangens, perversiteiten en angsten.  Ook positieve aspecten als zelfvertrouwen, spontaniteit, speelsheid en creativiteit kunnen hier onderdrukt zijn of weggestopt zijn.

Ik merk keer op keer dat wanneer men zichzelf in volledigheid leert kennen en dus ook het licht laat schijnen op deze schaduw kanten, dit vaak gepaard gaat met een doorbraak en het activeren van een bron van enorme energie en creativiteit. 

We worden volledig geboren, maar langzaam leren we gefractioneerde levens te leven, sommige delen van onze aard te accepteren, maar andere delen te verwerpen en te negeren. We zijn allemaal goede zonen en dochters van onze cultuur en onbewust passen we ons aan om te socialiseren. Het is begrijpelijk dat we aspecten van onszelf onderdrukken die niet passen in het gestructureerde ideaal van onze samenleving.

Andere culturen laten ons zien hoe willekeurig dit gebeurt. In het Westen bijvoorbeeld wordt oogcontact als zelfverzekerd en boeiend ervaren, terwijl het in Japan als arrogant en grof wordt gezien. In het Midden-Oosten is boeren na een maaltijd een teken van plezier, maar ergens anders ter wereld wordt het als vulgair en ongemanierd gezien. In Amerikaanse tv-shows die gewelddadige moorden weergeven wordt dit als acceptabeler beschouwd dan naaktheid of seksuele handelingen, terwijl dat in Europa het tegenovergestelde is.

Kortom, het onderdrukken van onze schaduwkanten, schaduw eigenschappen of emoties  past in onze samenleving, maar is ook een groot obstakel in authentiek leven. Hoe kun je volledig en hartgrondig accepteren wie je bent als er kanten van jezelf zijn die je te bang vindt om te verkennen?

Heel worden is een begin maken beide kanten te willen zien. Een universele levenskracht die mooi gesymboliseerd wordt in het Yin Yang symbool. Zoals het donker en licht samen horen, zo hoort ook verdriet en geluk bij elkaar. Geluk zou zijn betekenis verliezen als het niet gebalanceerd werd door verdriet. Wat boven is, komt onder en wat onder is, komt weer boven. Wat zwak is wordt sterk en wat sterk is wordt zwak. Zoals Johan Cruijff  zei: “Elk nadeel heb z'n voordeel”.


“Men wordt niet verlicht door het voorstellen van lichte figuren, maar door de duisternis bewust te maken.”
~ Carl Jung

​