Het is niet wat je iedere dag tegen anderen zegt, maar dat wat je iedere dag jezelf toe fluistert dat de meeste kracht en effect heeft! De aandacht die je jezelf geeft bepaalt in grote mate de kwaliteit van je leven. Deze korte dialogen met onszelf gaan vaak ongemerkt en wat we onszelf vertellen heeft enorm veel invloed op ons gevoel en onze gedachten. Maar al te vaak plakken we in die gauwigheid etiketten op ons gevoel in termen van ‘goed’ of ‘slecht’. Vergeten we ons af te vragen waarom een bepaald gevoel is aangewakkerd. Gaandeweg worden we steeds slordiger hierin en voor we het weten labelen we niet alleen de ervaring of het gevoel maar ons volledige zelf. “Boosheid is slecht en gevaarlijk, dus als ik me boos voel, ben ik slecht en gevaarlijk.” of “Alleen mensen die afstotelijk en waardeloos zijn schamen zich, dus als ik me schaam betekent het dat ik waardeloos en afstotelijk ben.” Ben ik mijn innerlijke ervaring? Of heb ik een innerlijke ervaring? Het helpt een begin te maken nieuwsgierig te zijn naar je innerlijke ervaring en daarin realistisch te zijn. Onze innerlijke ervaringen maken ons niet ‘goed’ of ‘slecht’. Je hebt innerlijke ervaringen: je bent die innerlijke ervaring niet! Iedereen heeft innerlijke ervaringen. Iedereen wordt weleens boos, voelt zich bang, beschaamd, of dom. Sommige van die ervaringen passen beter bij wie of hoe je wilt zijn, en andere minder. Bij sommige ervaringen voel je je op je gemak en bij anderen niet. Over sommige heb je controle, andere overkomen je. Ieder mens heeft zo een uitgebreid palet aan innerlijke ervaringen. Als je deze innerlijke gewaarwordingen kunt (leren) verdragen maak je een begin deze waar te nemen zonder er een oordeel over te hebben. “Goh ik merk dat ik somber ben”, of “Het valt me op dat ik onrustig word als ik met hem / haar praat.” Door stil te staan bij je innerlijke ervaringen creëer je een ruimte waarin het mogelijk wordt controle te nemen over je innerlijke ervaringen en ze waar nodig te veranderen. Zolang je die gevoelens, gedachten en gewaarwordingen probeert te vermijden, blijf je een gevangene van je innerlijke ervaring en heeft deze macht over jou. Sommige mensen beschouwen bijvoorbeeld een bepaalde innerlijke ervaring als teken dat er onherroepelijk iets mis zal misgaan. Wanneer ze zich verdrietig voelen, zijn ze ervan overtuigd dat deze emotie een voorbode is van een overweldigende ervaring van wanhoop en eenzaamheid. Dan vermijden zij het verdriet om zo te voorkomen dat dat andere verschrikkelijke gevoel (waar zij als het ware op wachten) ook werkelijk komt. Paradoxaal genoeg zou dat gevoel van wanhoop waar zij zo bang voor zijn en dat zij daarom willen vermijden waarschijnlijk niet komen als zij hun verdriet zouden kunnen accepteren en het er in alle rust zou mogen zijn. In therapie kun je leren omgaan om je innerlijke ervaringen te accepteren zonder erover te oordelen. Op die manier leer je stap voor stap je innerlijke ervaringen te herkennen en deze een plek te geven. Je voelt je hierdoor meer op je gemak met jezelf en minder kwetsbaar. Je kunt beter reflecteren op jezelf maar het maakt het ook gemakkelijker in het hier en nu te zijn en daardoor beter te reflecteren op de wereld om je heen. Neem de tijd om je aandacht af en toe eens naar binnen te richten. Word je bewust van je gedachten, gevoelens en gewaarwordingen en van andere delen van jezelf. Als je dat wat je waarneemt niet begrijpt (of als je helemaal niets waarneemt), veroordeel jezelf dan niet. Neem eenvoudigweg waar dat je iets niet begrijpt of niets opmerkt en ga verder. Soms wordt je reflectieve vermogen beperkt door ervaringen in het verleden die geen betrekking hebben op je ervaringen in het nu. Als je merkt dat je verdriet voelt kan het zijn dat je ook gelijktijdig gedachten waarneemt die een sterke mening hebben over je verdriet: “Het is zwak je verdriet te laten zien”, of “Moet je jezelf nou zien, doe niet zo zielig", “Anderen hebben het veel erger dan ik”. Het kan zijn dat je in het verleden wanneer je je verdriet toonde je niet serieus genomen werd, dat het simpelweg niet werd opgemerkt waardoor je niet ontmoet werd in je verdriet. Je onderbewustzijn heeft dit gevoel van afwijzing onthouden en een boos oordelend deeltje in jezelf gecreëerd die ervoor zorgt door boos en kritisch tegen je te praten dat jij je niet meer behoeftig gaat opstellen en daardoor de kans om nog eens afgewezen te worden op deze manier wegneemt. Zo’n oordelende, kritische stem, hoe vervelend die ook is, is dus eigenlijk een zelfgemaakt beschermingsmechanisme die jezelf behoedt voor afwijzing. Op zo’n moment neemt je verleden het over, dat deel dat zich in eerdere ervaring afgewezen heeft gevoeld is geactiveerd. Zo’n deeltje van jezelf heeft geen besef van het heden en is als het ware blijven steken in dit gevoel uit het verleden. Dit deel heeft niet in de gaten dat in het hier en nu het niet bang hoeft te zijn voor afwijzing. Zulke deeltjes raken automatisch getriggerd. Therapie kan helpen deze deeltjes naar de oppervlakte te brengen, zodat je bewust wordt dat ze er zijn en je ze in het hier en nu leert herkennen. Wanneer je je automatismen naast je huidige omstandigheden legt, zul je beginnen te realiseren dat het hier en nu een andere reactie van jou vraagt. Reflectief zijn is een aangeleerde vaardigheid, je wordt er niet automatisch mee geboren. Kinderen leren het wanneer ze ervaren als mensen die voor hen zorgen voldoende rekening houden met hun gevoelens en behoeften. Reflectief functioneren stimuleert kinderen nieuwsgierig te zijn naar het hoe en waarom van hun gedachten. Zoals je ook andere vaardigheden op een later tijdstip kunt leren kun je ook reflectieve vaardigheden je later eigen maken. In het begin zul je vooral nàdat een een situatie zich heeft voorgedaan kunnen terug blikken op je ervaringen en gevoelens. Na verloop van tijd, na veel oefenen en doorzettingsvermogen wordt het ook mogelijk om in het hier en nu bewust te worden wat er in je omgaat. Af en toe bij jezelf inchecken lukt het beste als je je ontspannen, veilig en rustig voelt en niet wordt afgeleid. Soms vergt het discipline om nieuwsgierigheid naar jezelf te op te wekken; jezelf willen begrijpen, vooral als je dat niet gewend bent of beangstigend voelt. Je zult niet alles van jezelf begrijpen en dat is heel normaal, iedereen wordt geplaagd door onzekerheid en twijfel. De kunst is om ook de mysteries van onszelf, het af en toe niet weten, maar ook de oncomfortabele gevoelens als verdriet en teleurstelling er te kunnen laten zijn. “Het is wat het is”, “Ik hoef mijn gevoel of ervaring niet te bekritiseren, veranderen of te vermijden.” Ik kan accepteren dat ik dit gevoel heb en ik weet dat ik meer ben dan alleen dit gevoel”. “Ik ben niet dit gevoel; ik heb dit gevoel.” Soms kan een geruststellende dialoog met jezelf erg bevrijdend werken! |
Archief
February 2020
|