 Wat is het toch in langdurige relaties dat er naar verloop van tijd een soort ongeschreven contract ontstaat waarin we afspreken dat we elkaar niet zullen confronteren met moeilijke onderwerpen, of zaken waarvan we weten dat het de ander raakt.
Het antwoord heeft te maken met de relatie die wij hebben met het gevoel van status quo, we denken dat zolang er niets aan de hand is, er geen golven zijn of stormen opsteken, we een stabiele relatie hebben die veiligheid en zekerheid biedt. We komen vaak bedrogen uit met dit gevoel. Vooral als zich er conflicten en confrontaties voordoen, dan triggert deze status quo een stukje dat voelt alsof iets in ons niet langer bereidt is om zich aan het contract van inslikken en zwijgen te houden. Dan vliegt alle opgekropte frustratie er uit. Voor je het weet kan je je niet meer herinneren waarom de vlam überhaupt in de pan sloeg maar wat je wel weet is dat je geschokt bent van het lawaai en de ravage waar je ineens midden in zit. We schrikken hier vaak allebei zo van en kunnen het vaak geen uitleg geven waardoor het geregistreerd wordt als een no-go zone en zo wordt de motivatie om te streven naar een status quo alleen maar groter en maken we onszelf afhankelijk van deze schijn vrede. Een gevaarlijke vicieuze cirkel is dan ontstaan. Want status quo is de killer van langdurige relaties. De dynamiek tussen partners wordt voorspelbaar, we laten alleen de kanten zien die we al van elkaar kennen. De gesprekken verschuiven naar het oppervlakkige en voor je het weet biedt je tablet een stuk meer avontuur dan je partner. We raken de echte verbinding kwijt en daardoor ook de intimiteit. Alles wordt mechanisch en zo dus ook de sex. Je vraagt je af waar de tijd gebleven is zoals het was aan de begin van je relatie, toen het vlammetje nog knetterde, toen je niet genoeg van elkaar kon krijgen en je iedere keer blij verrast was als je weer iets nieuws te weten kwam over je partner. Het grote verschil is dat aan het begin van jullie relatie je beide nog een individu bent, de onafhankelijkheid die dan nog in tact is en de eigenheid die je zelf nog hebt zie je ook in de ander en dat is aantrekkelijk. Die ander wil je leren kennen, en dat voelt heel anders dan de ander nodig hebben! De dynamiek tussen jullie beide is die van avontuur, het ‘niet alles weten’ zorgt voor verlangen en risico’s durven nemen. Het is de dynamiek van ontdekkingen en verrassingen. De nieuwigheid van de ander zorgt dat je relatie sprankelt en geeft het een gevoel van flexibiliteit en vitaliteit. Willen we onze relaties duurzaam maken dan is het belangrijk je relatie naar het volgende stadium te brengen. Het is de fase van het terug claimen van je eigenheid en onafhankelijkheid zoals je die kent van voor je relatie. Durf de status quo te doorbreken en maak een begin met je eigen waarheid weer te uiten, ook als dat betekent dat je iets gaat zeggen wat je partner niet fijn vindt om te horen. In plaats van jezelf afhankelijk te maken van een schijn vrede leer je aan jezelf vast te houden ten tijde van een confrontatie. Je zult steeds steviger worden hierin en het zal gemakkelijker worden jezelf te uiten in je relatie. Door je tijdens een conflict open te blijven stellen voor de ander zul je samen een nieuw terrein opgaan. Doordat je beide steviger wordt in het jezelf uiten en confrontaties niet meer vermeden hoeven worden zullen jullie samen een nieuw evenwicht vinden. Sleur, verschil in verlangen, een relatie die zich afspeelt in de zijlijn in plaats van elkaar echt ontmoeten hoeft dus niet het begin van het einde te zijn, maar is juist het signaal dat je relatie toe is aan het volgende stadium. Je zult aspecten van je partner horen die je nog niet wist, je zult gevoelens zien die je nog niet eerder hebt gezien. Kwetsbaarheid en de ander op nieuw leren kennen wordt dan de nieuwe kracht in jullie relatie.  Je authentieke zelf vinden is een begin maken beide kanten van jezelf te willen zien; je lichte en je schaduwkant. In de december blog noemde ik al hoe we geneigd zijn schaduwkanten van ons zelf te onderdrukken en alleen maar de kanten te presenteren waar we acceptatie hebben ervaren. We snijden ons hierdoor niet alleen af van onze heelheid maar ook van onze ondergrond.
Het abseilen naar je binnenste zelf om daar zoekgeraakte overblijfselen te vinden is een wezenlijke stap in het steviger worden in jezelf. Je ondergrond wordt groter en dat is voelbaar. Doordat we onze schaduwkanten niet zien, wil dat niet zeggen dat ze er niet zijn. Integendeel, deze onderdrukte eigenschappen sterven niet en houden ook niet op te functioneren, ze maken alleen geen deel meer uit van ons bewustzijn. De delen die we van onszelf niet onder ogen willen zien, houden we misschien aardig verborgen maar spelen wel degelijk in ons energieveld. We denken soms dat we niet kwaad zijn, maar onze omgeving heeft al lang onze frustratie opgepikt. We kunnen denken dat we geen behoeften hebben, maar zonder dat we er erg in hebben manipuleren we gesprekken met anderen dusdanig zodat we flink ons eigen ‘ei’ kwijt kunnen. Het kost veel energie om onze schaduwkanten te onderdrukken, bovendien werkt het niet want ze achtervolgen ons in dromen, beïnvloeden ons werk en relaties en saboteren onze gedachten. Schaduwen die niet worden erkend projecteren we op anderen. Als we onze eigen emoties onderdrukken, zullen we weinig geduld voelen voor mensen die behoeftig zijn, huilen of expressief zijn. Als woede een afgewezen zelf is zullen we die in anderen mijden of vrezen. Als luiheid een afgewezen zelf is zullen we die in anderen bekritiseren. Introverte mensen voelen vaak een weerstand ten aanzien tot extraverte mensen. We voelen ons ongemakkelijk in de nabijheid van mensen die onze schaduwenergieën uitdrukken. Door dit gedrag bij een ander te veroordelen proberen we de bron van ons eigen onbehagen te ontkennen. Wanneer we onze schaduweigenschappen integreren en één laten worden met wie we zijn, accepteren we onszelf en anderen meer. Een van mijn afgewezen zelf was het altijd super goed willen doen om op die manier het verlangen gezien en gehoord te worden te stillen. Streber als ik was, kon ik daardoor slecht tegen kritiek, negeerde in beoordelingen al het positieve en las herhaaldelijk weer dat ene zinnetje kritiek waar ik mezelf mee pijnigde. De docenten die ik geweldig vond en waar wel ik hard voor wilde werken waren zij die me zagen en beloonden op mijn goede prestaties. Wat een bevrijding is het geweest dat ik deze onderdrukte zelf weer heb omarmd. Ik sta open voor kritiek en ik hoef niet meer zo te presteren, me te bewijzen. Wat een heerlijkheid als iets ook ‘goed genoeg’ kan zijn in plaats van uitmuntend. Wat een verschil als kritiek veranderd in iets waar je dankbaar voor kan zijn. Prioriteiten verschoven en mijn ‘to-do list’ werd aanzienlijk korter, ik begon tijd en vooral energie over te houden en mijn relaties gingen er op vooruit. Door onze schaduwkanten te erkennen kunnen we ons verder ontwikkelen. Persoonlijke eigenschappen die niet tot uitdrukking wordt gebracht kunnen ook niet verder groeien; kinderlijke driftbuien wordt geen verfijnde communicatie. Onze behoeftigheid vindt geen liefde en intimiteit en onze onderdrukte seksuele driften worden dwangmatige fantasieën. Onze schaduwelementen gaan, net zoals afgewezen kinderen, tot steeds extremer gedrag over om onze aandacht te krijgen. Vrijheid is op elk moment van ons leven kunnen kiezen wie of wat we willen zijn. Als we ons op een bepaalde manier moeten gedragen om te voorkomen dat we iets zijn dat we niet willen zijn zitten we gevangen. Carl Jung zei het zo mooi: “Ik ben liever een totaal wezen dan een goed wezen.”  Wat een heerlijkheid om een weekje vakantie te hebben. Ik moet eerlijk toegeven dat ik dat het verschil tussen mijn werk en vakantie voor mij bijzonder klein voelt en dat maakt me een gelukkig mens. Hoe dan ook een weekje skiën in de bergen sla ik natuurlijk niet af, en het blijkt maar weer eens de beste therapie te zijn, ook voor mij.
Ik ski alleen, man lief verkent liever de omgeving en maakt graag lange wandelingen door de met sneeuw bedekte bossen. Samen op toertocht is heus gezelliger, maar zo een aantal dagen alleen op pad heeft toch ook wel iets. Er schijnt een soort ongeschreven regel te zijn dat er niet gesproken hoeft te worden in de stoeltjes liften ook al zit je knus naast elkaar en heb ik normaliter niet zo veel vreemde nationaliteiten in mijn persoonlijke space, ik geniet ervan dat ik heerlijk in mijn eigen bubbel kan blijven. De serene stilte van deze winternatuur brengt me bij mijn eigen stilte. De overweldigende haast eentonige witheid om me heen en het ontbreken van de normaal zovele prikkels vind ik een verademing. Ik raak in tune met mijn eigen ademhaling, en hoor het constante communiceren van mijn lichaam; “Dat was te hard en onbesuisd Marit!”, schreeuwen mijn bovenbenen. “Jaaah, deze bochtjes gaan fijn zo, dit ritme kunnen we wel volhouden zo!” De af en toe hittegolven die mij aanvliegen zijn geen opvliegers maar een teken dat ik mijn eigen skivaardigheden lichtelijk heb overschat en ik echt even weer een pas op de plaats moet maken om aandacht te hebben voor mijn concentratie en techniek. Net zoals in het echte leven, gaat het niet om als een haas naar beneden te suizen maar is het de beheersing en het aandacht langzamer gaan wat het verschil maakt. Ik merk dat wanneer ik de liedjes van Damien Rice neurie ik helemaal lekker ga. Het zou iedere muziek kunnen zijn maar ik ski deze dagen nu eenmaal het best op zijn laatste melancholische album “My favorite faded fantasy’. Waarom vraag ik me af. Ik kan niet anders bedenken dan dat ik dan puur vanuit mijn gevoel ski; muziek beleven we in onze rechter hersenhelft en als ik hier ben, denk ik niet na, maar ontspan me, het gaat van zelf en dat lijkt mijn skiën ten goede te komen! Het duurt tot de derde ski dag, dat ik mijn schaduwkant erken die graag maar door, door en door wil. Waarom doorgaan tot ik uitgeput naar beneden rutsch want soepel skiën lukt dan echt niet meer, vraag ik mezelf. Waarom gun ik mezelf niet vaker even een echte pauze zodat ik langer van de dag kan genieten? Een open deur hoor ik jullie denken, maar schaduwkanten opereren het liefst in ons rijk der onderbewustzijn, zodat ons ego kan volhouden dat we een soort super mens zijn. Pas als ik dit onder ogen wil zien en ik erken kan ik genieten van de heerlijk warme Oostenrijkse ski hutten met het lokale lekkers dat ze maken in de keuken. Ik vind het leuk te ontdekken hoe het skiën overeenkomt met hoe we ons dagelijks leven inrichten en organiseren. De 300 km ski pistes in deze ski wereld zijn aan mij de eerste dagen niet besteed, ik merk namelijk dat ik tijdens mijn ski toertocht onrustig word van het ‘onderweg zijn’. Ik ben meer bezig met "Waar ben ik" en "Hoe kom ik terug?’ dan ontspannen skiën. Het zal wel een kenmerk zijn van een gevoelsmens dat ik liever de kaart mijd en liever intuïtief links of rechts afsla... Iedere piste is nieuw en onbekend voor me. Genieten lukt me beter als ik meerdere keren van dezelfde piste af ga; geen zorgen of ik de laatset gondel naar huis wel haal en kan me volledig focussen op favoriete stukjes in de afdaling waar ik me meer en meer thuis ga voelen en ik voor mijn gevoel zienderogen beter begin te skiën. Met andere woorden; we ontwikkelen ons wanneer we ons veilig voelen. Geen kind gaat de volgende sprong in zijn ontwikkeling maken wanneer hij of zij zich niet kan ontspannen en zich innerlijk veilig voelt. Ik complimenteer ouders vaak wanneer ze beschrijven hoe lastig ze de driftbuien van hun peuters vinden, of wanneer ze vertellen over de puber fase van zoon of dochter. Wees blij dat je kind zich veilig voelt om de natuurlijke volgende stap in zijn ontwikkeling te maken zoals die bedoelt is! We gaan geen nieuwe wegen in slaan als we ons innerlijk niet rustig voelen. Een ander mooie vergelijking is het hoe wij mensen in tijden van vermoeidheid, minder concentratie, of een crisis terug vallen op jongere ontwikkelingspatronen. In tijden van stress kunnen we ons behoorlijk onthand voelen, we worden vergeetachtig, laten dingen uit onze handen vallen, komen niet op woorden en lopen tegen objecten aan. Net zoals bij jonge kinderen is er bij het minste of geringste een overlaad aan prikkels en schakelen we uit. Dit is een normaal fenomeen. Hetzelfde overkomt mij de eerste twee dagen, ik was zo enthousiast dat ik natuurlijk tot de laatste liftjes bleef doorgaan en vervolgens helemaal vermoeid de laatste piste naar het dal moest nemen met ‘tig’ anderen. Mijn skies begonnen te zwabberen, geen idee meer van de juiste techniek, laat staan concentratie en kwam dus in de welbekende beginners ploeg naar beneden. 'Tijd maken voor jezelf is een keuze' ~ Marit  De verborgen kracht van je schaduwkant
Het is weer de tijd van licht en kaarsjes, we doen met z’n allen flink ons best om de duisternis te verdonkeremanen met het hoogtepunt rond de kerstdagen. Het reflecteert denk ik precies hoe wij als mens in z’n algemeenheid ‘het donkere’ oncomfortabel vinden en proberen het lichter te maken alsof het duistere er dan niet is. Niets is minder waar natuurlijk want donker en licht zijn openbaringen van hetzelfde, ze zijn één geheel. In mijn praktijk is werken met licht en schaduw een veel voorkomend thema. Niet zo gek als je bedenkt dat voor veel mensen een gesprek vaak een eerste stap is om weer heel te worden. Heel worden impliceert alsof iets er niet is, alsof iets ontbreekt. Dat klopt, dat wat er niet is is vaak onderdrukt, nog niet bewust of herkent. De gerenommeerde psycholoog Carl Jung heeft hier veel aandacht aan besteed. We zijn volgens hem, als we onszelf goed beschouwen, opgebouwd uit twee gedeeltes. Jung noemt het de “Persona” en de “Schaduw Zelf”. De Persona definieert, volgens Jung, wie we zouden willen zijn en hoe we door de omgeving gezien willen worden. Het woord "persona" is afgeleid van een Latijns woord dat letterlijk "masker" betekent. Aan de andere kant is er de Schaduw-zelf, het zijn de aspecten van onszelf die we het minst laten zien aan de buitenwereld. Dat we ons zelf vaak niet eens bewust zijn van deze aspecten is niet zo vreemd, omdat ze deel uitmaken van ons onderbewustzijn. Het zijn de aspecten waar onze ego zich niet graag mee identificeert en daarom wegdrukt of niet herkent. Het zijn onze onderdrukte ideeën, instincten, impulsen, blinde vlekken, verlangens, perversiteiten en angsten. Ook positieve aspecten als zelfvertrouwen, spontaniteit, speelsheid en creativiteit kunnen hier onderdrukt zijn of weggestopt zijn. Ik merk keer op keer dat wanneer men zichzelf in volledigheid leert kennen en dus ook het licht laat schijnen op deze schaduw kanten, dit vaak gepaard gaat met een doorbraak en het activeren van een bron van enorme energie en creativiteit. We worden volledig geboren, maar langzaam leren we gefractioneerde levens te leven, sommige delen van onze aard te accepteren, maar andere delen te verwerpen en te negeren. We zijn allemaal goede zonen en dochters van onze cultuur en onbewust passen we ons aan om te socialiseren. Het is begrijpelijk dat we aspecten van onszelf onderdrukken die niet passen in het gestructureerde ideaal van onze samenleving. Andere culturen laten ons zien hoe willekeurig dit gebeurt. In het Westen bijvoorbeeld wordt oogcontact als zelfverzekerd en boeiend ervaren, terwijl het in Japan als arrogant en grof wordt gezien. In het Midden-Oosten is boeren na een maaltijd een teken van plezier, maar ergens anders ter wereld wordt het als vulgair en ongemanierd gezien. In Amerikaanse tv-shows die gewelddadige moorden weergeven wordt dit als acceptabeler beschouwd dan naaktheid of seksuele handelingen, terwijl dat in Europa het tegenovergestelde is. Kortom, het onderdrukken van onze schaduwkanten, schaduw eigenschappen of emoties past in onze samenleving, maar is ook een groot obstakel in authentiek leven. Hoe kun je volledig en hartgrondig accepteren wie je bent als er kanten van jezelf zijn die je te bang vindt om te verkennen? Heel worden is een begin maken beide kanten te willen zien. Een universele levenskracht die mooi gesymboliseerd wordt in het Yin Yang symbool. Zoals het donker en licht samen horen, zo hoort ook verdriet en geluk bij elkaar. Geluk zou zijn betekenis verliezen als het niet gebalanceerd werd door verdriet. Wat boven is, komt onder en wat onder is, komt weer boven. Wat zwak is wordt sterk en wat sterk is wordt zwak. Zoals Johan Cruijff zei: “Elk nadeel heb z'n voordeel”. “Men wordt niet verlicht door het voorstellen van lichte figuren, maar door de duisternis bewust te maken.” ~ Carl Jung Wat je eet is van grote invloed op hoe jij je voelt. Vandaar dat voeding regelmatig aan de orde komt in de gesprekken in mijn praktijk. Ik ben hier niet specifiek in opgeleid maar doordat voeding en emoties met elkaar verbonden zijn, lag het voor de hand me hierin verder te verdiepen. In deze blog wat simpele weetjes op een rij en helemaal op het eind de bronnen die ik heb gebruikt.
Wetenschappers weten inmiddels dat er een directe link bestaat tussen je darmen en je emoties. In het maagdarmkanaal zitten zoveel zenuwbanen dat het ook wel je tweede brein genoemd wordt. Is het niet pluis in je darmhuishouding dan is dit direct van invloed op je gevoel en daardoor ook op je gedachten en gedrag. Dat voeding van invloed is op onze stemming herkennen we misschien allemaal wel. Een zware maaltijd kan je lusteloos en moe maken en van een kop sterke koffie kikker je op. Voelen we ons somber dan hebben we vaak ‘lekkere trek’ gaan we de kastjes langs op zoek naar snelle koolhydraten. Even levert dit een goed gevoel, want er komt dopamine vrij, een van de stofjes die ons een fijn gevoel geeft. Helaas is dit maar van korte duur omdat de snelle koolhydraten ook snel door ons lichaam vliegen en omgezet worden in een hoge bloedsuikerspiegel en vetten. Straks meer over wat je wel kunt eten en enkele recepten, maar eerst nog even hoe het in elkaar steekt. In onze hersenen zijn stofjes actief die zorgen voor de overdracht aan prikkels, dit zijn de zogeheten neuro-transmitters. Sommige van deze stofjes hebben een grote invloed op ons gevoel en onze stemming. De belangrijkste zijn: serotine, dopamine en GABA ook wel happy hormonen genoemd. Bij een tekort aan deze stoffen voelen we ons neerslachtig, geirriteerd, eetlust neemt af en we slapen slecht. SEROTINE Van de totale hoeveelheid serotonine wordt 90% in je darmen aangemaakt. Een gezonde darmwand is dus essentieel. Het eten van voldoende vezels en langzame koolhydraten helpen je darmwand reinigen en houden je darmen in optimale conditie. DOPAMINE Dopamine, we hadden het er net al even over is een stof die vrijkomt als je zoetigheid of snelle koolhydraten eet en je, kortdurend, een goed gevoel geeft. Je kunt er verslaafd aan raken, wat natuurlijk niet gezond is. Vervang het eten van en drinken van alle vormen van zoetigheid en snelle koolhydraten daarom door gezondere vormen, die op dezelfde manier je dopamine-aanmaak zullen stimuleren, maar waar je lichaam op langere termijn ook blij mee is. Denk dan aan pure, onbewerkte producten die je bloedsuikerspiegel niet te veel laten pieken. Bijvoorbeeld allerlei soorten fruit, maar eet fruit bij voorkeur samen met wat ongebrande noten zodat je bloedsuikerspiegel niet teveel piekt. Maak een bijvoorbeeld een smoothy van spinazie in combinatie met fruit, bak een pannenkoek van boekweit, maak gezonde (groenten-)muffins of gril groenten zoals zoete aardappel en knolselderij in de oven. Schrap goede koolhydraten zeker niet van je dagelijkse menu als je je lekker wilt blijven voelen! LIJNZAAD Lijnzaad is wat dat betreft een wondermiddel als het gaat om je darmwand gezond te houden. Als lijnzaad met water in contact komt wordt het een soort gel, het wordt nog net geen lijm maar je begrijpt wel dat het perfect je darmen reinigt. Door 1 eetlepel gebroken of gemalen lijnzaad toe te voegen aan je eten krijg je ook je dagelijkse dosis* omega 3 binnen (*European Food Safety Organisation). Lijnzaad smaakt nootachtig en is een heerlijke toevoeging in je havermout ontbijt, of smoothy. Doordat het langzaam door je darmen gaat, zorgt het voor een langer vol gevoel en werkt het reinigend. Lijnzaad helpt ook bij: constipatie of verstopping en spijsverteringsproblemen, opvliegers tijdens de menopauze, Prikkelbare Darm Syndroom, een te hoge concentratie aan slechte LDL- cholesterol, hoge bloeddruk en diabetes. Bewaar gemalen of gebroken lijnzaad in de koelkast! TRYPTOFAAN De grondstof van serotine is een tryptofaan. Tryptofaan zorgt er voor dat serotine door de bloedhersenbarriëre kan gaan en zo de hersenen kan bereiken. In de jaren 70 werd al onderzoek gedaan dat liet zien dat mensen geirriteerdheid, woede en depressies ontwikkelden door tekort aan tryptofaan. Hoe meer tryptofaan je lichaam krijgt, des te meer mogelijkheden je lichaam heeft om serotonine op de juiste plek te brengen. Je vindt tryptofaan onder andere in cacao, chiazaad, sesamzaad, zonnebloempitten, pompoenpitten, haver, boekweit, kastanjechampignons, basilicum, spirulina, tempeh, pompoen. Tryptofaan is ook de grondstop van melatonine, het stofje dat ons helpt slapen. Een tekort aan tryptofaan kan dus ook slaapproblemen veroorzaken. HAVER Haver is ook zo’n wondermiddel. Het is enorm vezelrijk en bevat silicium, tryptofaan, magnesium, ijzer, zink en vitamine B. Daarnaast is het een koolhydraat die langzaam door onze darmen gaat en onze gezonde darmbacteriën zijn er dol op. Silicium is een belangrijk anti stress- reparatie mineraal. Het bevat magnesium dat zorgt voor een rustig zenuwstelsel. Het geeft je lang en veel brandstof. Door de dag te beginnen met havermout pap zet je jezelf perfect op voor de rest van de dag. Het balanceert je bloedsuiker spiegel waardoor je minder trekt krijgt in snelle koolhydraten en zoete trek. De commercie is hier ook flink op ingesprongen en bieden veel varianten havermout vlokken aan in de winkel. Let op dat er geen suiker aan is toegevoegd en dat het niet bewerkt is. Je wilt de grootste grove vlok hebben. Alle havermout wat binnen no-time in je pannetje kookt vliegt met dezelfde snelheid ook weer door je darmen. Een pannetje havermout koken moet je even tijd voor maken en duurt minstens een minuut of 12 (zie hieronder voor recept). GABA Door avocado te eten maak je het rustgevende stof GABA, ook wel het ‘happy-hormoon’ genoemd. Avocado’s eten bevordert ook de aanmaak van dopamine. Voedingsbronnen van GABA zijn onder meer: broccoli, groene groenten (spinazie), zaden, verse noten, aardappelen, bananen, uien. Avocado bevat ook magnesium wat bekend staat als het anti stress mineraal. Magnesium helpt onder andere ons zenuwstelstel te kalmeren. CHOCOLA Chocola geeft een goed gevoel. Dit is niet alleen omdat het zo lekker smaakt, maar ook omdat er veel gezonde voedingsstoffen inzitten, waaronder tryptofaan, serotonine, theobromine en magnesium. Magnesium is een mineraal waar we al snel tekort aan hebben omdat we het niet meer uit het voedsel halen. Kies echter wel gezonde chocola en eet het met mate. Gebruik chocola met minimaal 70% cacao of meer. Een gezond en lekker tussendoortje, en zeker effectief als je niet lekker in je vel zit zijn de gezonde rauwe cacao traites zoals chocolademelk en choco-smoothies op basis van de onvergenoegde recepten. DADELS Dadels bevat kalium, magnesium, ijzer, zink, mangaan en silicium maar bevatten ook veel snelle suikers. Geen probleem bij lichamelijke inspanning maar niet geschikt bij weinig lichamelijke inspanning. PEULVRUCHTEN Peulvruchten zoals bonen en kikkererwten zorgen voor langzame stijging en daling van ze bloedsuikerspiegel, het zorgt dus dat je minder trek krijgt in snelle koolhydraten. Daarnaast zijn deze oplosbare vezels voedingsbron van de gezonde darm bacteriën die ervoor zorgen dat het maagdarmkanaal in optimale staat blijft. RECEPTEN Havermout pap Ongeveer 10 eetlepels grove havermout vlokken redelijk ruim onder water zetten en aan de kook brengen. Lekker door er wat rozijnen en beetje kaneel aan toe te voegen. Dan op half vuur en af en toe blijven roeren tot het pappig wordt en de vlokken opgelost zijn. Duurt minsten minuut of 12. Dan in een schaaltje minimaal 1 eetlepel gebroken of gemalen lijnzaad en de warme havermout er boven op. Lekker met vers fruit, net wat je in huis hebt, nootjes, zaden. Vers fruit en fruit van het seizoen bevat de meeste voedingstoffen en vitaminen. Bevroren fruit zoals de zakken met bosvruchten bij de Lidl zijn iets minder gezond, maar als het jou helpt de dag te beginnen met gezonde havermout dan is dat een een hele goede reden! Variatie tip: een flinke eetlepel cacao poeder er door heen zo wordt het heerlijk een choco ontbijtje. Gezonde Choco smoothy Giet wat afgekoelde overgebleven havermout pap in de blender Voeg wat gesneden dadels/vijgen toe, stuk of 5 totaal Klein beetje rozijnen, net hoe zoet je het wilt hebben. Kleine handje vol nootjes, zonnebloempitten of andere zaden. Eventueel wat gemalen of gebroken lijnzaad (maakt het stijver/minder vloeibaar). Drie ruime eetlepels cacao poeder (let op: zonder toevoegingen) Redelijk groot glas water - om het drinkbaar te maken - even kijken hoe dik/dun je het wilt hebben. Gezonde rijke chocolademelk vol proteïnen Het bovenstaande choco-smoothy gemaakt van havermout kun je makkelijk veranderen in een heerlijke chocolademelk. Vervang de havermout door afgespoelde bruine bonen of kikkererwten uit een potje of als je het helemaal gezond wilt doen gemaakt van zelf gewelde bruine bonen of kikkererwten. Je voegt dezelfde ingrediënten toe en geeft het iets meer water zodat het chocolademelk wordt. Bronnen: Michael Greger MD, arts, boek: How not to die - Discover the foods scientifically proven to prevent and reverse disease, website www.nutricionfacts.org Rineke Dijkinga, ortomoleculair en natuurgeneeskundige, boek: Weten van (H) eerlijk eten. Dirk Zoutewelle, docent en therapeut orthomoleculaire wetenschappen en klinische psycho-neuro-immunelogie http://goedgezond.info/2015/11/20/serotonine-aanmaken-depressie-darm-brein-connectie/ http://www.darmgezondheid.nl/darmflora-beinvloedt-hersenfunctie/  Vanaf de eerste week van de psychosynthese opleiding werd verwacht dat wij als studenten zelf in leertherapie gingen. Ik herinner me de eerste sessie met Christa de psychotherapeut nog goed. In de praktijkruimte stonden twee twee-sits banken dicht tegenover elkaar en ik koos onbewust het plekje dat het verst weg was van haar. Ze vroeg me wat ik uit de therapie wilde halen. Het klonk als een logische vraag maar ik wist er geen antwoord op te geven. Jee, ik zat nog maar net, was het niet voldoende dat ik er was? Door mijn hoofd ging dat ik hier vooral zat omdat dit een vereiste was van mijn opleiding.
Het bleef stil en ik begon druk na te denken. Maar niets wat ik bedacht voelde goed genoeg om te zeggen. Hoe wil je dit wekelijkse uur gaan gebruiken? Wil je iets lezen, of zullen we de tuin in lopen? Is het niet de bedoeling dat zij mij zou helpen antwoorden te vinden? Was het niet zo dat zij mij zou helpen de dieptes van mijn onderbewustzijn te verkennen om op die manier te ontdekken wat ik werkelijk wilde? Ik wist niet wat ik wilde maar ik voelde wel duidelijk dat Christa mij uitnodigde zelf verantwoordelijkheid te nemen voor dat wat ik wilde. Gek genoeg intrigeerde me deze sfeer dusdanig dat ik het niet op een lopen zette. Voorzichtig begon ik het terrein te verkennen. Ik zou mezelf wel beter willen begrijpen. Ik zou wel spontaner willen zijn. Christa knikte instemmend. Ze vroeg me vervolgens of ik me ervan bewust was dat ik helemaal in het verste hoekje van de bank was gaan zitten, en dat ik helemaal voorop het zitkussen van de bank zat. Ik had dit niet gemerkt. Maakt het uit hoe en waar ik zit? Ik voelde me me een beetje beledigd. Ik bleef stil en Christa zei ook niets. En in dat moment voelde ik dat dit helemaal geen aanval was van haar, maar dat ze me ergens bewust van wilde van maken. Een nieuw gevoel ontstond; deze vrouw gaat me helpen! Pas toen ik dat voelde kon ik mijn manier van verdedigen loslaten. Ik begon me te realiseren dat ik inderdaad totaal in de start houding zat om zo weer te kunnen vertrekken. Hoe is dat voor je om zo te zitten? Niet ontspannen, zei ik. Wat weerhoud je ervan om de bank te gebruiken waar die voor bedoelt is? Hier moest ik over nadenken en ik overwoog om anders te gaan zitten. Ik denk dat ik me niet veilig genoeg voel om me aan de sessie over te geven. Vervolgens werd ik uitgenodigd te vertellen wat ik nodig heb om me op mijn gemak te voelen. Ik was me totaal niet bewust van deze basale behoeften in mezelf. Christa liet me het kalmerende effect merken dat ontstaat wanneer je je behoeften uitspreekt. Ik was onder de indruk, ik voelde me inderdaad rustig. Ze vroeg me hoe ik vond dat zij reageerde op dat wat ik vertelde. Ik realiseerde me toen pas dat ze inderdaad al die tijd heel begrijpend en accepterend had gereageerd. Ik voel dat je me accepteert zoals ik ben. Ik slaakte een diepe zucht, wat een rust creëerde dat! Het gevoel in het diepste van mijn kern ontmoet te worden is mij altijd bij gebleven en is de rode draad geworden in mijn eigen werk als therapeut. 'Kwetsbaarheid begint met moed, moed om er te zijn en jezelf te laten zien' ~ Brene Brown  Sinds kort hebben we een eigen plekje in de bergen van Oostenrijk. We hebben een caravan met voortent op een vaste staanplaats overgenomen. Er is hier met zorg en liefde geleefd denken we meteen. Vooral als we tot onze verrassing de inboedel ontdekken die ze hebben achter gelaten. Mijn man is blij met de nog bijna nieuwe oven, en ik vind in een uitgebreid porseleinen servies met gezellige mokken en schaaltjes; hartstikke leuk als je ‘huisje’ gaat spelen, want dat is het toch een beetje op camping.
Vandaag arriveert een goede vriend uit Zwitserland, we willen hem verwelkomen met eigen gemaakt eten en zijn druk bezig in het keukentje in de voortent. Het is er loeiheet; de oven staat aan met eigen gemaakt brood en buiten is het minstens ook een graad op 27. Nog gauw even de vaat opruimen denk ik. Door gebrek aan ruimte, zet ik de gezellige kommetjes op het trapje onder de dichte caravan deur. Het duurt niet lang of ik ben dat vergeten en natuurlijk als ik de caravan deur open trek, schuif ik zo die leuke gezellige kommetjes op de vloer. Het geluid verraad meteen dat ze dit niet hebben overleeft. “Hè verdorie!”, “Wat stom!” Zeg ik hardop tegen mezelf. Ik merk dat ik in een flits even wacht op eventueel vergelijkbaar commentaar uit de mond van mijn man. Dan zegt hij: “Heb je je zeer gedaan?” Ik voel in een flits van een seconde verbazing, meteen gevolgd door waardering en vooral ruimte. Het is nu alleen ik en mijn eigen gevoel! Ik pak het kommetje dat heel is gebleven en zet het in een kastje. “Wat zonde”, denk ik als ik de scherven van de drie gesneuvelde kommetjes bij elkaar veeg. Nu dringt de werkelijkheid nog dieper door; ik heb dit echt alleen aan mezelf te danken; “Typisch”, zeg ik tegen mezelf, wetend dat dit echt zo’n Marit actie is; dromerig en bij tijden zo klunzig. Terug in de caravan ga ik opzoek, er moeten toch nog meer van deze kommetjes zijn? Nu merk ik dat van de boosheid niet veel meer over is. Nu voel ik vooral waardering, dat er niks geen ergernis uit de mond van mijn man kwam en dat ik gewoon bij mezelf kon blijven. Wat maakt dat een verschil! Ik zoek hem op in de voortent en geef hem een kus; “Het gaat goed hoor!, “Lief dat je er verder niets van zei”, “Oh…” dat deed ik niet bewust hoor, dat had mij net zo goed kunnen overkomen.” Onderweg naar het toilet gebouw bedenk ik me dat ik dit soort situaties van heel vroeger ook anders ken; ik probeer me voor te stellen hoe anders het was geweest, als mijn man wel een soort van ergernis had uitgesproken. Al snel weet ik zeker dat dàt me dan nu vooral bezig had gehouden. Iets niet goed doen in de ogen van de ander, daar gaat een hoop energie in zitten en dat neemt een hoop innerlijke ruimte in beslag. Dan had ik waarschijnlijk geen moment nagedacht over mijn eigen actie maar had me wezenlijk stom en tekort geschoten gevoeld en wie weet in het moment me reactief verdedigd. Wat een verschil, nu kon ik even fijn kwaad zijn op mezelf, even flink balen en dan is het ook klaar, einde verhaal. Ik moet denken aan het gezin aan het einde van het camping straatje met 2 jongens tussen de 12 en 14 jaar schat ik. De jongste zet z’n mountainbike meteen bij de luifel en zakt neer op een stoel, de onderliggende grond is niet zo vlak en dus glijd de mountainbike langzaam onderuit. “Hoe vaak moet ik je nu zeggen dat je die fiets…”, schreeuwt z’n moeder. Zoon lief, kraamt er van alles uit naar zijn moeder, wat het ook is, het is duidelijk, hij is zijn stukje zelf fanatiek aan het verdedigen. Dit gaat niet meer over de fiets, dit gaat niet meer over deze ondoordachte actie van hem, dit gaat over overeind blijven in het bijzijn van een ander… Ik vraag me af in hoeverre deze jongen ruimte heeft gekregen om te realiseren dat het er betere plekken om de caravan zijn om zijn fiets te parkeren en hoe vaak deze fiets nog gaat vallen…  Of het nu een relatie is met vrienden, collega’s, of je partner; het is in het samenspel met de ander waardoor we continu de kans hebben om onszelf te zien en te ontwikkelen.
Ik zie mezelf nog op de barricades treden in het team op mijn vroegere school, denkend dat ik een belangrijke rol vervulde door het op te nemen voor mijn collega’s die hun ontevredenheid niet zo wilden uiten aan het management team. Pas later tijdens mijn eigen therapie zag ik in dat ik de dynamiek van thuis opnieuw op de werkvloer aan het creëren was. Mijn leidinggevenden symboliseerden mijn ouders en thuis had ik geleerd dat ik aandacht kreeg als ik mezelf zichtbaar maakte. Ik zag mijn vader als iemand die het voor anderen opnam en ik dacht dat wanneer ik dat ook zou doen ik zijn aandacht kreeg. Kortom, ik deed wat ik jarenlang deed, waar ik mezelf aardig in had geoefend. Op het moment dat ik me hier bewust van werd, was ik niet meer gedreven om de kooltjes voor een ander uit het vuur te halen. Een bevrijding; ik kon beginnen een andere kant van mezelf te laten zien en merkte dat ik ook gewaardeerd werd zonder ‘golven te maken’. We zijn ons vaak niet bewust van onze patronen in relatie tot een ander, sterker nog; we omzeilen deze situaties liever als we ook maar het geringste gevoel hebben dat we uitgenodigd worden met een ander oog naar onszelf te kijken. We zijn nieuwsgierig naar andere culturen, verwonderen ons over de dierenwereld, maken verre reizen, trotseren bergpieken en extreme natuurverschijnselen, maar zelden richten we dezelfde interesse en verwondering op ons zelf. Zo zijn we ook niet opgegroeid, al vanaf de geboorte is de boodschap dat we rekening moeten houden en zorg moeten hebben voor onze broertjes en zusjes, ouders, grootouders, en wordt ons verteld wat we moeten eten en wanneer we moeten gaan slapen. Het dicht bij jezelf blijven en je eigen behoeften herkennen wordt niet gestimuleerd. Pas als we midden in een relatie crisis zitten zijn we vaak voor het eerst bereid naar ons zelf te kijken. Keer op keer in mijn praktijk zie ik dat wanneer we voorbij de initiële innerlijke weerstand gaan en dit nieuwe terrein in zichzelf verkent wordt men juist enthousiast wordt; “Hier wil ik meer van!”, mijn leven wordt gemakkelijker nu ik mezelf beter begrijp. De mate waarin je de verbinding met jezelf aan gaat, bepaalt de mate waarin je de verbinding met de ander aandurft. Zoals jij jezelf kent, zo wil je namelijk ook de ander leren kennen. Daar waar je meer jezelf als een geheel van lichte en schaduwkanten ziet, kun je ook de minder plezierige kanten van een anderen beginnen te zien. Het is deze bewustwording die zo belangrijk is, eenmaal bewust van iets kan het niet meer onderdrukt worden, kan het ook niet onbewust met je gedrag rotzooien. Als we wat bekender worden met het verkennen van de hoogtes en dieptes in onszelf, eigen gedachten en gevoelens beter herkennen en begrijpen, weerspiegelt zich dat in de relatie en komt er ruimte om de ander ook beter te begrijpen, ook als hij of zij kanten heeft die je misschien niet gemakkelijk vind. Hoe authentieker we zijn in relatie met onszelf hoe gemakkelijker relaties lijken te gaan.  Afgelopen zaterdag legde ik samen met tientallen collega’s in de complementaire zorg de eed af voor de beroepsorganisatie V.B.A.G. In kleine groepjes werden we op het podium uitgenodigd om alvorens de eed af te leggen, te benoemen wat het is dat je beweegt om in dit werkveld te werken. Vele malen hoorde je populaire termen als ‘holistisch’ en ‘de hele mens’, voorbij komen. Het wordt soms zo makkelijk benoemd en we weten ook echt wel dat het meer inhoudt dan dat we aandacht voor de mens van kop tot teen hebben, maar hoe zit het nu precies?
Mijn wortels in dit vakgebied liggen in psychosynthese en dit holistische aspect is een groot component van hoe er gekeken wordt naar de mens en zijn omgeving. Psychosynthese heeft het woord synthese in zich; wat je zou kunnen uitleggen als het samengaan of het samenwerken van de psyche. In de psychosynthese ziet men de mens als een geheel van gevoel, gedachten, lichamelijke ervaringen en spirituele beleving. Door al deze elementen met elkaar te verbinden en samen te laten werken ervaren we helderheid, rust en richting. Klinkt mooi en aannemelijk, dat vond ik ook toen ik voor het eerst in aanraking kwam met Psychosynthese. Wat het precies inhield kon ik toen nog niet geheel omvatten. Nu, 7 jaar en honderden mensen verder in mijn praktijk ervaar ik keer op keer de werkelijke kracht en waarheid van wat het betekent aandacht te hebben voor de hele mens. Als voorbeeld gebruik ik de lens van een camera die bestaat uit verschillende delen. Wanneer deze goed op elkaar afgesteld zijn valt het ultieme licht binnen waardoor er scherp beeld ontstaat. Met andere woorden: wanneer gevoel, gedachten, lichaam en spiritualiteit de juiste aandacht hebben zodat het als het ware één wordt, krijg je de meest zuivere informatie binnen. In mijn praktijk zijn er dikwijls mensen die na een tijdje ervaren hoe het lijkt alsof het leven gemakkelijker gaat; “Ik voel me blij als… zo’n gevoel dat alles in mij klopt, en stel ik me voor dat … en vervolgens, zonder dat ik het verwacht gebeurt het of doet zich zo’n situatie voor!” Dit is zo’n voorbeeld van flow dat gecreëerd wordt wanneer gevoel, gedachten, lichaam en spiritualiteit met elkaar in verbinding staan. Hoe meer je in verbinding bent met jezelf, hoe makkelijker het is om je ook verbonden te voelen met je omgeving en zelfs met dat wat groter is dan dat, waar iedereen weer een ander woord voor heeft, zoals bijvoorbeeld het universum, god of het mysterie. Net zoals het bij de camera lens niet zal werken om maar aan een deel te draaien, zo is het ook belemmerend voor de mens wanneer de focus van aandacht alleen maar ligt op bijvoorbeeld het rationele. De spreuk ‘Geloof niet alles wat je denkt’ is hier een passend voorbeeld; als geen ander zijn we in staat om onszelf te saboteren met wenselijke gedachten. Eenzijdige focus geeft een troebel en onscherp beeld. Toch gebeurt het vaak en zie ik hoe mensen vast lopen door de wereld om hen heen alleen maar via het hoofd betekenis te geven. Of mensen die al hun aandacht alleen maar richten op het spirituele; in de hoop bijvoorbeeld ‘pure bewustzijn’ te ervaren, om via spiritualiteit te zoeken naar dat gevoel van één zijn. Deze ervaringen kunnen er echt zijn, maar wanneer iemand hier over spreekt ben ik vooral geïnteresseerd in de persoonlijke ontwikkeling van diegene. De mate waarin ook het grond werk gedaan is. Mijn ervaring is dat het ervaren van deze staten totaal afhangt van de mate waarin er aandacht is geweest voor de verschillende delen van de lens. Het ervaren van deze staten is zo ruim en inclusief als de persoon zelf is. Zolang we zelf emotioneel nog gefragmenteerd zijn, zo zal ook de beleving van deze staten zijn. Ik vind het dan ook gevaarlijk hoe spirituele ontwikkeling soms verheerlijkt wordt. Zo’n sfeertje dat ‘als je maar genoeg wens vervullende mantra’s opzegt het allemaal wel goed komt’, ‘dat het universum alles aandraagt waar je om vraagt’, ‘dat alles wat je ziet alleen een reflectie is van jezelf’, ‘dat je zelf je eigen situatie en omstandigheden kiest’ en ‘dat de ego alleen maar slecht is’, en meer van dat soort uitspraken. Al hebben deze echt hun waarde en plaats, het gevaar is dat we ons teveel eenzijdig hierop richten en dat deze verheerlijking het omzeilen van je eigen stuk promoten. Het omzeilen van je eigen verhaal, houdt je gevangen in het eenzijdig en voorspellende ervaring van de wereld om je heen. Ik zal nooit vergeten hoe we soms op de opleiding door verschillende oefeningen konden ruiken aan de enorme kracht van de energie van het collectieve universum. Natuurlijk heel bijzonder om mee te maken, zoiets vergeet je niet, maar wat me vooral bij gebleven is was hoe de docent daarna heel nuchter vertelde dat we morgen ook allemaal weer de afwas moeten doen thuis. Juist die nuchtere instelling na zo’n, zeg maar ‘hemelse ervaring’, je laten beseffen dat er ook gewoon een aardse wereld is waar in basis behoeften voorzien moet worden gaf een veilig gevoel van vertrouwen. Als je de eenheid van het bewustzijn wilt ervaren, verenig jezelf dan eerst, daar ligt echt het begin.  In deze gejaagde tijd wordt het druk bezig zijn verheerlijkt en onderschatten we dat dit alsmaar bezig zijn nadelige gevolgen heeft voor onze geestelijke en lichamelijke gezondheid. In mijn praktijk zie ik regelmatig hoe mensen ontzettend veel op hun schouders nemen omdat ze graag ‘bezig’ willen blijven. Het is verrassend hoeveel mensen naarstig op zoek zijn zichzelf af te leiden, maar afleiding waarvan?
Ik vraag me weleens af hoe het zou zijn als we dezelfde hoeveelheid energie die gaat zitten in het je druk bezig houden zouden inzetten om aandacht te hebben voor jezelf, en dan met name aandacht te hebben voor hoe je je voelt en wat je nodig hebt. We verbranden onze brandstoffen om dit te willen en kunnen uiteindelijk de weg naar ons centrum niet meer terug vinden. Hoe verder we van onze intuïtieve doelen raken, hoe gemakkelijker manipuleerbaar we zijn. En hoe makkelijker we keuzes maken die ons niet helen of transformeren. We raken zo gewend om steeds maar activiteit na activiteit op te volgen dat het haast vreemd voelt wanneer we even niets te doen hebben. Zelfs de reclame breaks op de TV worden nu gevuld met het checken van email, Facebook en andere App activiteiten. Ik herinner me een vriend die me vertelde dat hij haast nooit TV keek, omdat hij het niet fijn vond om zo lang stil te zitten. Wij zijn het rusten verleerd en wie thuis een huisdier heeft zal af en toe jaloers toekijken hoe zij, zonder dat ze zich schuldig voelen, zich overgeven aan het rusten. Dieren die gewond zijn trekken zich terug, ze zijn niet bezorgd over eten of iets anders en geven zich totaal over aan het helingsproces. Wanneer wij ziek zijn, zijn we druk in de weer met het zoeken naar dokters en medicijnen. De vakantieperiode breekt voor velen aan en ik hoor van iedereen hoe hiernaar uit gekeken wordt. Het verlangen om ‘wat langzamer te gaan’; wakker worden en nog de hele dag ongepland voor je te hebben liggen… Helaas hoor ik ook maar al te vaak dat dit verlangen niet geheel uit de verf is gekomen en zelfs vermoeid thuis komen na een vakantie is dan ook zo gebeurd wanneer we ons dagelijkse snelle ritme niet kunnen doorbreken. Wacht dus niet tot de vakantie, maar doorbreek je hoge energie door kleine momenten in te lassen die je meteen met een lagere energie verbinden. Liggen op de grond kan heerlijk zijn, de aardemassa onder ons heeft een kalmerende werking. Wil je wèl iets doen, ga dan iets in de natuur doen; gebruik je zintuigen en laat je verassen door het natuurschoon in je buurt of eigen tuin. Soms is het nodig en moeten we met onszelf om de tafel en bewust de intentie hebben om ons innerlijke leven te prioriteren. Dit betekent bewust ruimte maken om weer onze adem op te merken, je bewust te worden van je lichaam en je gevoelens weer te voelen. Even een stap terug te doen van het overweldigende, en onszelf te herinneren. Het kan vreemd voelen in een cultuur die verslaafd is aan snelheid, maar hoe langzamer we gaan, hoe sneller we thuis komen. Je kunt al simpel beginnen door gebruik te maken van je ademhaling. Ademhalen is een onderschat gereedschap, even bewust dieper ademhalen haalt je uit je hoofd en verbind je hoofd meteen met je lijf. Wil je het uitbreiden, maak dan een rondje in je innerlijke wereld en observeer gevoelens en gedachten die aanwezig zijn. Scan je lijf van top tot teen en adem naar die plekken die je aandacht vragen. De plek van waar je je gevoelens, gedachtes en lichaam observeert is je centrum. Hier is het neutraal en kalm. Hoe vaker je dit doet hoe gemakkelijker en gewoner het wordt om verbinding te maken met je centrum en het doorbreken van het rennende ritme van alledag. |
|
Kamer van koophandel 66629772 BTW nummer: NL102951974B01 In het contact met mijn cliënten gelden de bepalingen, beroepscode, klachtenregeling en tuchtregeling van de VBAG, de RBCZ en de TCZ. PraktijkMarit is geregistreerd bij de beroepsvereniging VBAG en RBZC 
|
Privacy
PraktijkMarit gaat zorgvuldig om met persoongegevens. Deze worden verwerkt conform de AVG wetgeving. Persoonsgegevens zoals bijvoorbeeld naam, adres, e-mailadres die via het contact formulier worden gekregen worden niet verzameld en alleen gezien door PraktijkMarit en gebruikt en verwerkt volgens de AVG wetgeving. De cookies die de website verzameld zijn de strikt noodzakelijke cookies die ervoor zorgen dat de website vlot geladen wordt en makkelijk gevonden op het internet. In het behandelingsplan worden medische gegevens opgenomen. Deze worden volgens de privacywet verwerkt en zijn alleenei uitsluitend ter inzage voor de client zelf en PraktijkMarit. |
Website gemaakt door MAPA WEBDESIGN 2014 all rights reserved