Een goed gesprek

Je verbonden voelen met iemand is een gevoel dat we ergens allemaal wel kennen en tegelijk zich moeilijk in woorden laat uitleggen. Wanneer is het gevoel er wèl en wanneer niet? Waar begint de verbinding en waar wordt de verbinding verbroken. Je verbinden met een ander begint niet met een gedachte. Je verbinden met een ander doe je niet met je hoofd. Als je verbinding zou willen ‘vastpakken’, zou dat niet lukken en ervaar je waarschijnlijk hetzelfde als wanneer je soep met en vork eet. 


Toch zijn wij allen in staat om dit gevoel te voelen. Iedereen in verschillende mate, en de een gemakkelijker dan de ander. In gesprekken met de ander voelen we ons soms wèl gehoord en soms niet. We voelen ons gehoord als iemand aansluit bij het gevoel dat we opdat moment ervaren. 


Een kind dat nog niet het verschil tussen fantasie en werkelijkheid ervaart, kan vreselijk overstuur zijn omdat het voelt dat er een monster onder het bed zit. Wanneer je dan reageert vanuit je eigen belevingswereld en rationeel gaat uitleggen dat dat niet kan omdat monsters onder het bed niet bestaan, zal dat een hele andere uitwerking hebben dan wanneer je het angstige gevoel van het kind er laat zijn en daarbij aansluit zonder dat je het gevoel weg wilt nemen. “Ik zie dat je bang bent”. “Ik zie dat je erg geschrokken bent?” “Heb je het gevoel dat er iets onder je bed zit?” Word je dan bang en wil je dat mam kijkt of er echt een monster zit?" Waarschijnlijk zal het kind instemmend knikken, zich rustiger voelen omdat zijn gevoel geaccepteerd wordt en hij voelt hoe de moeder zich met zijn gevoel verbindt èn dus ook met hem / haar. 

In gehoord worden voelen we ons verbonden met onszelf en de ander. We hoeven ons gevoel niet te veranderen als het gevoel er mag zijn. We hoeven onszelf niet te veranderen. Door te voelen hoe een ander jou accepteert, kun je  jezelf accepteren. Het bevestigt jou in je bestaan en waarheid. Dat wat je gevoeld hebt is echt klopt en is in overeenstemming met jouw werkelijkheid.

Als we niet gehoord kunnen worden houden we in alles op met bestaan behalve in onze eigen hoofd. We beginnen dan te twijfelen aan onze eigen innerlijke stem, onze eigen ervaring en gevoel. Wanneer we onze gevoelens en ervaring niet kunnen vertrouwen, splitsen we ons hiervan af.

‘Tenzij je me vertelt wat je hebt gehoord, kan ik niet zeker zijn van wat ik feitelijk zeg'
Robert Maidment

In het tweede jaar van de opleiding kreeg ik groen licht om met cliënten gesprekken te mogen voeren. Ik werd nauwlettend in de gaten gehouden door mijn supervisor. Ik vond het doodeng. Wat heb ik iemand nu te bieden? Ga maar luisteren met alles wie je bent, zeiden de docenten op de opleiding. Je zult merken hoeveel genezing er kan plaats vinden, wanneer iemands verhaal en gevoelens simpelweg gehoord en ontmoet worden door een aandachtige inlevende luisteraar ook al verandert er feitelijk niets aan de omstandigheden. 


Onderling hadden we als studenten urenlang naar elkaar geluisterd. We kregen terug gespiegeld van elkaar wat de ander tussen de regels door gevoeld had. We werden experts in het benoemen van subtiliteiten en nuances die we voelden terwijl er geluisterd werd naar je als je sprak. We werden gefilmd, hoorden onze eigen stem en zagen het effect van verschillende wat lichaamshoudingen.


Ik herinner me hoe ik -tig sessies met cliënten moest opnemen met een recorder om vervolgens grote gedeeltes daarvan woord voor voor uit te typen. Vervolgens koos mijn supervisor er een fragment uit die we dan naspeelden in haar praktijk. Ik werd de cliënt, en las voor van de getypte woorden die mijn client gesproken had. Mijn supervisor verplaatste zich in mijn rol en sprak de woorden die ik gesproken had. Ze liet me letterlijk voelen hoe mijn woorden, mijn reacties, verbaal en non verbaal binnenkwamen.


Je kan je wel voorstellen dat ik na een aantal jaar een fijnbesnaard gevoelsantenne ontwikkelde. Dit had ook zo zijn uitwerking op de relatie met mijn man. Ik onthield natuurlijk precies wat fijn voelde in een gesprek en wat niet. Ik ging tijdens mijn opleiding zelf ook wekelijks naar een psychotherapeut en voelde welke reacties van haar mijn gevoel van schaamte wegnamen, mij bevestigden in mijn eigen gevoel en zo meer. Thuis vergat ik soms dat mijn man niet zo getraind was maar een goede zoon van de huidige cultuur was geworden. Zoals zoveel mannen had hij vooral ervaren hoe mannen problemen behoren op te lossen, gevoelens te verzachten, rationaliseren of minimaliseren. Ik voelde heus zijn goede intenties, maar kon ook niet onderdrukken dat ik me vaak niet ontmoet voelde en verbrak dan soms zelfs de verbinding door nukkig te reageren.  


Mijn therapeut adviseerde me dit te bespreken met hem en hem letterlijk woord voor woord te laten horen wat voor reactie ik wel graag wilde horen. Dit voelde natuurlijk in het begin vreselijk gekunsteld en ongemakkelijk. Toch was ik blij verrast hoe nieuwsgierig en hoe gemakkelijk mijn man dit nieuwe stukje gereedschap verkende en tot zich nam. Alsof ook hij aanvoelde dat zijn manier van reageren ergens ook de verbinding verbrak en dat met deze nieuwe woorden hij instaat was de verbinding te onderhouden. 
Zo is het een tijdje gegaan dat ik mijn man soms even voorbereidde als ik iets wilde vertellen en zoiets zei als: “Ik ga je straks iets vertellen maar je hoeft het niet op te lossen”, of “Je hoeft me niet te redden uit mijn gevoel,  ik wil alleen graag dat je luistert en beaamt dat het een rot gevoel voor mij is en dat je ziet dat ik er last van heb, meer niet”. 


Een veelvoorkomend probleem bij partners is dat ze zich vaak machteloos voelen en niet weten hoe ze de partner kunnen helpen met een probleem. Als de een niets kan doen aan het probleem van de ander wil hij of zij er vaak ook niets over horen. Wat echter vaak belangrijker is dan het verhelpen van het probleem is het erkennen en beamen van de gevoelens van de ander.

Luisteren is iets anders dan je voor te bereiden op je weerwoord. Het verschil tegen iemand te spreken of met iemand spreken is een voelbaar groot verschil. Misschien is het  geven van onze volledige aandacht wel een van de belangrijkste dingen die we een ander kunnen geven. Wanneer we luisteren met aandacht zullen we niet alleen mensen om ons heen verzamelen die iets te zeggen hebben, we verbinden ons met een ander op een manier die getuigt van diepe oprechtheid. 

Deze link is een grappig Engelstalig filmpje op You Tube over dit onderwerp 
https://www.youtube.com/watch?v=-4EDhdAHrOg